GMDSS
GMDSS - Światowy Morski System Łączności Alarmowej i Bezpieczeństwa (Global Maritime Distress and Safety System)
W 1988 roku, Międzyrządowa Konferencja zorganizowana przez Międzynarodową Organizację Morską - IMO (International Maritime Organization), dotycząca Międzynarodowej Konwencji o Bezpieczeństwie Życia na Morzu - Konwencji SOLAS (International Convention on Safety of Life at Sea), przyjęła poprawki do Konwencji SOLAS z 1974 r., wprowadzające do radiokomunikacji morskiej Światowy Morski System Łączności Alarmowej i Bezpieczeństwa - GMDSS (the Global Maritime Distress and Safety System). Poprawki te weszły w życie 1 lutego 1992 r., a pełne wprowadzenie systemu GMDSS dla jednostek podlegających Konwencji SOLAS, nastąpiło 1 lutego 1999 r.
Do głównych celów wprowadzenia GMDSS należało wykorzystanie najnowocześniejszych na owe czasy technik radiokomunikacyjnych np. radiokomunikacji satelitarnej oraz zwiększenie stopnia automatyzacji łączności, w szczególności w odniesieniu do łączności prowadzonej w sytuacji zagrożenia życia osób lub mienia statku.
GMDSS jako system obejmuje całokształt środków technicznych i organizacyjnych mających zapewnić bezpieczeństwo życia na morzu w zakresie łączności radiowej.
Podstawowe funkcje GMDSS
Zgodnie z przyjętym założeniem, wszystkie statki spełniające wymagania systemu
GMDSS, gdy znajdują się w morzu, muszą być wyposażone w urządzenia radiokomunikacyjne, umożliwiające realizację następujących funkcji:
- nadawania sygnałów alarmowych w relacji statek-ląd za pomocą przynajmniej dwóch
oddzielnych i niezależnych środków, każdy stosujący różny system radiowy
- odbioru sygnałów alarmowych w relacji ląd-statek
- nadawania i odbioru sygnałów alarmowych w relacji statek-statek
- nadawania i odbioru informacji dotyczących koordynacji poszukiwania i ratowania
- nadawania i odbioru informacji na miejscu wypadku
- nadawania i odbioru sygnałów do lokalizacji
- nadawania i odbioru morskich informacji bezpieczeństwa
- nadawania i odbioru informacji ogólnych (eksploatacyjnych, prywatnych) za pośrednictwem lądowych sieci radiokomunikacyjnych
- nadawania i odbioru informacji pomiędzy statkami (tzw. łączność "mostek-mostek")
Biorąc pod uwagę fakt, iż różne podsystemy radiokomunikacyjne wchodzące w skład GMDSS charakteryzują się rożnymi właściwościami co do zasięgu i rodzaju transmitowanych sygnałów, aby zapewnić realizację w/w funkcji, wprowadzono konieczność wyposażenia statków w urządzenia radiokomunikacyjne w zależności od obszaru w którym statek będzie pływał, a nie jak było w systemie stosowanym przed GMDSS - w zależności od wyporności statku. Obszary te zostały zdefiniowane w następujący sposób:
Obszar morza A1 - obszar morski będący w zasięgu przynajmniej jednej stacji nadbrzeżnej VHF, z którego możliwa jest realizacja ciągłej i bezzwłocznej łączności alarmowej za pomocą cyfrowego selektywnego wywołania prowadzonej w kanale 70 (156.525 MHz) morskiego pasma VHF (zasięg działania wynosi około 20-25 Mm);
Obszar morza A2 - obszar morski będący w zasięgu przynajmniej jednej radiotelefonicznej stacji nabrzeżnej MF, z wyłączeniem obszaru Al, w którym możliwa jest realizacja ciągłej i bezzwłocznej łączności alarmowej za pomocą cyfrowego selektywnego wywołania na częstotliwości 2187.5 kHz morskiego pasma MF (zasięg wynosi około 150 Mm);
Obszar morza A3 - obszar będący w zasięgu łączności satelitarnej systemu Inmarsat, z wyłączeniem akwenów A1 i A2, w którym zapewniona jest ciągła i bezzwłoczna łączność alarmowania;
Obszar morza A4 - obszar, który znajduje się poza obszarami A1, A2 oraz A3.
Podsystemy składowe GMDSS
W skład systemu GMDSS wchodzą następujące podsystemy i wyposażenie (rys.):
- cyfrowe selektywne wywołanie (DSC - Digital Selective Calling) - pracujące w zakresach częstotliwości MF/HF/VHF;
- uznana usługa łączności satelitarnej (RMSS - Recognized Mobile Satellite Services):
* system łączności satelitarnej INMARSAT;
* system łączności satelitarnej IRIDIUM;
- morskie satelitarne radiopławy awaryjne (EPIRB - Emergency Position-Indicating Radio Beacon);
- urządzenia do lokalizacji w akcjach SAR (SARLD - Search and Rescue Locating Devices):
* transponder radarowy (SART - Search And Rescue Transponder);
* nadajnik AIS do lokalizacji w akcjach SAR (AIS-SART - Automatic Identification System - Search and Rescue Transmitter);
- system automatycznego przekazywania na statki MSI (Maritime Safety Information)
tj. prognoz pogody, ostrzeżeń oraz innych pilnych informacji (NAVTEX);
- wąskopasmowa telegrafia dalekopisowa (NBDP - Narrow Band Direct Printing) - pracująca w zakresach częstotliwości MF/HF;
- radiotelefonia (RTF) - pracująca w zakresach częstotliwości MF/HF/VHF;
- jednostka sterująca informacją w niebezpieczeństwie (DMC - Distress Message Control);
- urządzenia nawigacyjne (np. GPS), jako wsparcie GMDSS;
ponadto, następujące stacje lądowe:
- LES (Land Earth Station) - lądowe stacje naziemne systemu INMARSAT;
- MES (Mobile Earth Station) - ruchome stacje naziemne systemu INMARSAT;
- LUT (Local User Terminal) - lokalne stacje odbiorcze systemu
lokalizacji rozbitków COSPAS-SARSAT;
- RCC (Rescue Coordination Centre) - ratownicze centra koordynacyjne.
Świadectwa operatorów:
Wraz z wprowadzeniem GMDSS, zaczęły obowiązywać nowe świadectwa operatora urządzeń radiowych (GMDSS). Przyjęte w Polsce rodzaje świadectw operatorów są zgodne z rodzajami świadectw wynikającymi z przepisów międzynarodowych. Ustalono następujące rodzaje świadectw operatora urządzeń radiowych w służbie radiokomunikacyjnej morskiej i żeglugi śródlądowej:
- świadectwo radioelektronika pierwszej klasy (GMDSS) - G1E;
- świadectwo radioelektronika drugiej klasy (GMDSS) - G2E;
- świadectwo ogólne operatora (GMDSS) - GOC;
- świadectwo ograniczone operatora (GMDSS) - ROC;
- świadectwo operatora stacji nadbrzeżnej - CSOC;
- świadectwo operatora łączności dalekiego zasięgu - LRC;
- świadectwo operatora łączności bliskiego zasięgu - SRC;
- świadectwo operatora radiotelefonisty VHF;
- świadectwo operatora radiotelefonisty w służbie śródlądowej - IWC.